Meditatie kerkklok nr 2 2020
Doe je schoenen uit.
Ooit heb ik samen met een collega in de reiswereld een partij orthopedische schoenen opgekocht en naar een missieziekenhuis in Afrika gestuurd. We kregen na maanden een brief en een foto: van een man die blootsvoets liep en een paar van ‘onze’ schoenen in zijn armen droeg. Hij piekerde er niet over, schreef de dokter erbij, om die aan te trekken. Dat glimmende schoeisel bood hem aanzien en mocht vooral niet slijten.
Schoenen zijn meer dan zomaar wat aankleding aan je voeten. Als Mozes met zijn kudde ‘achterin’ de woestijn bij een hoge berg komt die als ‘heilig’ bekend staat, komt hij zomaar op verboden terrein. Er klinkt een stem: ‘Trek je schoenen uit, want de plaats waarop je staat is een heilig plekje.’ Ik vertaal bewust: heilig plekje. Er staat niet gewoon ‘grond’ maar familiegrond. Een plek waar je voedsel kunt verbouwen, waar je kunt leven. De stem die Mozes aanspreekt blijkt de stem van God te zijn. Die heeft helemaal achterin de woestijn zijn kampement opgeslagen. Dit is een heilige plek omdat God er woont. En daarom moet Mozes zijn schoenen uitdoen. Het gaat er niet om dat hij met zijn schoenen het stof meeneemt. Dat doe je met je blote voeten ook. Sterker: aan je blote voeten blijft meer rommel kleven dan aan je schoenen. Maar het gaat om de waardigheid: Mozes moet zijn status afleggen.
Het bijzondere van deze plaats is de locatie: midden in de woestijn. De woestijn is meer dan zomaar rotspartijen en zand. De bevolking in de steden keek er met afgrijzen naar. Men vond het een passende plek voor de boze machten. In de woestijn hoorde een mens niet thuis. Dat vind je terug in allerlei bijbelverhalen. Het meest bekend is de verzoeking van Jezus door de duivel in de woestijn. Als Jezus in de woestijn is, komt hij prompt de satan tegen. Die woont er en ‘voetbalt daar op eigen terrein’.
Later in de bijbelse geschiedenis lezen we dat Jozua, de opvolger van Mozes en de eerste generaal van Israël, droomt dat hij in het Beloofde Land is, in Jericho. Hij ziet in dat visioen een man op zich afkomen met een getrokken zwaard. En wat zegt die man? ‘Trek je schoenen uit, want de plaats waarop je staat is heilige grond.’
Al die plaatsen die we heilig noemen, zijn pelgrimsoorden geworden. De mensen trokken erheen en namen iets van zichzelf mee en lieten dat daar achter. Zoals jongens op een muur kalken: ‘I was here!’ Zo dragen die plaatsen de voetstappen van miljoenen. Dat maakt ze bijzonder. Heilig eigenlijk. De tempel was de heilige plek bij uitstek.
Waar zijn de heilige plekken nu?
Betekent dit dat God er niet is op andere plekken? Wonen wij bijvoorbeeld in Nederland op onheilige grond? Ik denk dat de oude Israëlieten het wel zo zouden hebben aangevoeld. Maar de tempel is verwoest. Waar woont God nu? Is er nu geen heilige plek meer? Jazeker! Alleen moet je daarvoor in je hoofd iets omzetten. Wij zeggen bijvoorbeeld: God is in de hemel. Maar we weten niet waar de hemel is. Je kunt het om het geheim van God beter te begrijpen, ook omdraaien: ‘Waar God is, daar is de hemel.’ Dat vierden we met het Kerstfeest. God die in Christus komt en blijft. Hij wil in ons wonen. Dan wordt opeens alles anders als het om heilige plaatsen gaat. Paulus zegt zoiets tegen een godsdienstcommissie in Handelingen 17: ‘God woont niet in tempels met handen gemaakt, hij woont in Christus; Hij wil in mensen wonen en zich in hen bewegen.’ Dat betekent dat u die dit leest zomaar een heilige plek kunt zijn of kunt worden: woonplaats van God. Dat lijkt me een prachtige gedachte.
Ds. Piet van Midden